اگه مثل من داری به‌صورت فریلنس کار می‌کنی و پروژه‌هاتو از خونه انجام می‌دی، احتمالاً یه دغدغه‌ی مشترک داریم: بیمه. راستش، منم مدت‌ها برام سوال بود که چطور می‌تونم وقتی جایی استخدام نیستم، خودم رو بیمه کنم. وقتی هیچ شرکتی برام حق بیمه رد نمی‌کنه، باید خودم دست‌به‌کار شم. ولی واقعاً راهی هست؟ بعد از کلی گشتن و سوال پرسیدن، فهمیدم چندتا مسیر وجود داره که بشه توش بیمه شد، حتی برای کسی مثل من که آزادکارم و محل کارم معمولاً همون میز کوچیک توی اتاقمه.
بیمه‌ی اختیاری؛ وقتی قبلاً سابقه داشتی
اولین گزینه‌ای که بهم معرفی کردن، بیمه‌ی اختیاری بود. این بیمه مخصوص کساییه که قبلاً یه مدتی جایی کار کردن و براشون بیمه رد شده. مثلاً اگه قبلاً کارمند بودی یا حتی یه دوره کارآموزی داشتی که توش بیمه شدی، و حداقل ۳۰ روز سابقه‌داری، می‌تونی بری بیمه‌ی اختیاری بگیری. یعنی خودت هر ماه حق بیمه رو می‌دی، ولی مزایایی مثل بازنشستگی، خدمات درمانی و حتی ازکارافتادگی رو هم داری.
بیمه‌ی مشاغل آزاد؛ مخصوص فریلنسرا
اگه مثل من هیچ‌وقت سابقه‌ی بیمه نداشتی، نگران نباش. راه بعدی که پیدا کردم، بیمه‌ی مشاغل آزاده. این یکی مخصوص افرادیه که کارمند نیستن و خودشون برای خودشون کار می‌کنن. مثلاً طراح، مترجم، برنامه‌نویس، تولیدکننده محتوا یا حتی پیج‌گردون. با این مدل، می‌تونی خودت بیمه‌ت رو بخری و تو سه تا سطح مختلف، پوشش‌های متنوع بگیری. بعضیا فقط خدمات درمانی می‌خوان، بعضیا بازنشستگی هم براشون مهمه. بسته به انتخابت، حق بیمه‌ات متفاوت می‌شه.
بیمه‌ی مشاغل خانگی؛ راه کم‌هزینه‌تر
یه گزینه‌ی دیگه هم هست به اسم بیمه‌ی مشاغل خانگی. اینو وزارت کار برای کسایی گذاشته که تو خونه کار می‌کنن و یه مهارت مشخص دارن. مثلاً طراحی گرافیک، تایپ، ترجمه، صنایع دستی، اینا. اول باید بری سایت وزارت کار ثبت‌نام کنی، یه کد شغلی بگیری، بعد می‌تونی از طریق این مسیر با هزینه‌ی کمتر بیمه شی. برای من که همیشه از خونه کار می‌کنم، این گزینه واقعاً منطقی بود.
چطور شروع کنم؟
اول از همه، باید ببینی اصلاً سابقه‌ی بیمه‌ای داری یا نه. اگه داشتی، بیمه اختیاری بهترین گزینه‌ست. اگه نه، برو سراغ مشاغل آزاد یا خانگی. بعد، مدارکتو جمع کن (کارت ملی، شماره بیمه، مشخصات شغلی و…) و از طریق سایت تأمین اجتماعی یا مراجعه حضوری به یکی از شعب، درخواست بده. اگه برات راحت‌تره، می‌تونی از بعضی شرکت‌های واسطه هم استفاده کنی که روند ثبت‌نام رو ساده‌تر کنن.
یه سوال مهم: مالیات چی می‌شه؟
واقعیت اینه که بیمه داشتن به معنی پرداخت مالیات نیست. اگه درآمد بالایی نداری یا پرونده مالیاتی برات باز نشده، فعلاً نگرانی از بابت مالیات نداری. اما اگه خواستی بعداً از بانک وام بگیری یا برای خارج رفتن مدارک مالی نشون بدی، بهتره یه نظم مشخص داشته باشی.
در نهایت، اینکه بیمه داشته باشی فقط برای مریضی یا بازنشستگی نیست. یه جور پشتیبانی روانیه؛ حس امنیت می‌ده. برای من که فریلنسرم و همیشه یه گوشه ذهنم نگران آینده‌م، همین یه مورد باعث شد جدی بهش فکر کنم. به‌نظرم اگه فریلنس کار می‌کنی، وقتشه تو هم اقدام کنی.
اگه برای خارج از کشور کار می‌کنم، بیمه چی می‌شه؟
شاید مثل من، بعضی پروژه‌هاتو از سایت‌های خارجی بگیری یا با کارفرمای خارجی کار کنی. حالا سوال اینه: وقتی مشتری‌ام ایرانی نیست و از طریق سایت‌های بین‌المللی مثل Upwork، Freelancer یا حتی مستقیم پروژه می‌گیرم، تکلیف بیمه‌م چیه؟ اصلاً می‌تونم تو ایران بیمه بشم؟
واقعیتش اینه که تو همچنان یه فرد شاغلی. حتی اگه هیچ‌کس تو ایران بهت پروژه نده، باز هم شغلت واقعی حساب می‌شه و از نظر سازمان تامین اجتماعی، می‌تونی درخواست بیمه مشاغل آزاد یا مشاغل خانگی بدی. اون‌ها نمی‌پرسن که مشتری‌ات کیه یا از کدوم کشور داره پول می‌ده. مهم اینه که شاغلی و درآمد داری.
اگه درآمدت ارزیه و داری با صرافی کار می‌کنی یا حساب بین‌المللی داری، خیلی راحت می‌تونی ثابت کنی که شاغلی. فقط نکته اینجاست که باید برای بیمه، یه آدرس مشخص بدی (محل سکونت یا محل کار) و بتونی نشون بدی یه مهارت مشخص داری. پس نگران نباش؛ حتی اگه هیچ پروژه‌ای از سایت‌های داخلی مثل دورکار نگیری، همچنان می‌تونی بری سراغ بیمه‌ی تامین اجتماعی.
یه پیشنهاد: اگه پروژه‌هات از خارج زیاد شده، می‌تونی خودتو به‌عنوان “صادرکننده خدمات فنی و مهندسی” ثبت کنی و حتی از مزایای بیشتری استفاده کنی. ولی اگه فقط دنبال بیمه‌ای، همون مدل بیمه‌ی مشاغل آزاد هم کارت رو راه می‌ندازه.
